Yaşadığımız dönemde mizah, olaylara ve kişilere karşı kullandığımız en büyük silahlardan birisi haline geldi. Birçoğumuz mizahı, beğenmediğimiz kişi ve olayları eleştirme ihtiyacımızı gidermek için kullanıyoruz. Pasif direnişle beraber yaptığımız mizahta, tepki ve fikirlerimizi dile getiriyoruz. Bununla beraber, yaptığımız direnişte karşımızdakilere verdiğimiz zararı minimuma indirmiş oluyoruz. Her yanımızın siyasi ve sosyal mizah dolduğu bu günlerde, sahaflarda gezinirken Osmanlı‘dan Karikatürler isimli bir derleme gözüme çarptı. Rumuz Yayınevi‘nden çıkan, Nihat Yalçın‘ın hazırladığı eserde, Osmanlı Dönemindeki önemli karikatür dergilerinden seçilmiş ve dilimize çevrilmiş bir dizi karikatür yer alıyor. Yaşadığımız topraklardaki geçmişe ve günümüze ait mizahı karşılaştırmak için güzel bir kaynak olabileceğini düşündüm. Bir çay molasında inceleme fırsatı bulduğumda da yanılmadığımı gördüm.
Kitapta ağırlıklı olarak Akbaba ve Kelebek dergilerinden karikatürler yer alıyor. Bunlara ek olarak, Aydede, Curcuna, Çekirge, Davul gibi dergilerden de karikatürler mevcut. Karikatürlerin birçoğu öğretmen-öğrenci diyaloglarına; garson-müşteri atışmalarına; kadın-erkek ilişkilerine ve dönemin sosyal-siyasal durumunu işliyor. Anlatılmak istenen çizimden çok, altında yer alan yazılarla anlatılmış. Hem bu yönüyle hem de yaklaşımdaki resmiyet sebebiyle hemen hemen hiçbiri bugünkü mizah anlayışımız ile örtüşmüyor. Bu yüzden, incelerken gülmekten ziyade farklı bir durumun farkına vardım. Aradan geçen yüz yılın ardından bile temel sorunlarımızın değişmediğinin katı gerçekliği ile bir kez daha yüzleştim. O dönemin karikatürlerinden çok farklı bakıyor olsak bile, baktığımız sorunlar hiç değişmemiş. Bunun üzerine siz de biraz düşünmek isterseniz, Osmanlı’dan Karikatürler elinize almanız gereken güzel bir eser. Puanım: 2,5/5.