Szimpla Kert: Ruin Bar Kültürünün Öncüsü

Budapeşte’nin, Peşte tarafında bulunan, Yahudi Mahallesi olarak da bilinen 7. Bölgesi, İkinci Dünya Savaşı sırasındaki yoğun bombardımanlar sonucunda harabe olmuş ve o günden bugüne ihmal edilmiş birçok yapıyı içerisinde bulunduruyor. 2001 yılında bir kafe olarak hayatına başlayan Szimpla, açıldıktan bir yıl sonra bu bölgede yer alan, daha önce bir soba fabrikası olan harabe haldeki bugünkü adresine taşındı. Konsepti bugün bildiğimiz gibi değildi. Szimpla Kertmozi (Basit Bahçe Sineması) ismiyle, bağımsız filmlerin duvarlara yansıtılarak gösterildiği bir bahçe sineması konseptine sahipti.

Ziyaretçilerin binayla ilişkisi doğrultusunda konseptlerini şekillendirme yoluna giden işletme, herkesin bir harabe olarak gördüğü binayı bir kültür yaratmak için kullandı. Budapeşte sakinleri, isteklerine göre şekillendirebildikleri ve rahatça vakit geçirebildikleri bu konsepti severek sahiplendi. Bu sahiplenme ve Szimpla’nın başarısını gören başka girişimciler de harakete geçerek kendi mekanlarını açtı. Özellikle Yahudi Mahallesi’nde çok sayıda terk edilmiş, bakımsız veya yıkılmaya yüz tutmuş bina değerlendirilerek yeni eğlence mekanlarına dönüştürüldü.

2000’li yılların başında gelişen, harabe mekanların yeniden kullanıma kazandırıldığı bu kültür Macarca “romkocsma” (rom:harabe, kocsma:bar) olarak adlandırılıyor. İngilizceye “ruin bar” olarak çevrilen ve dünyada bu isimle tanınan kültürün adı Türkçeye “harabe bar” olarak çevrilebilir. Macarca terimin ilk kullanımına dair bir bilgi bulamamış olsam da ismin Szimpla kültüründen çıktığı kabul ediliyor.

Szimpla’nın sahip olduğu mekanın kullanımı kullanımı, ziyaretçilerinin istekleri doğrultusunda yıllar içerisinde oldukça değişti. Bugün, özellikle gece geç saatlere kadar açık olan farklı konseptlerdeki barlarıyla Budapeşte’de gece hayatının en dikkat çekici mekanı olarak öne çıkıyor. Bununla beraber, sürdürülebilirliğe, kültürel etkinliklere ve yerel sanatçılara verdiği destekle, bir yandan da yarattığı kültürü korumaya devam ediyor. Özellikle hafta içi öğlen saatlerinde ve hafta sonları sabah saatlerinde düzenledikleri çeşitli etkinlikler de bu amaçlarına hizmet ediyor. Şehir sakinlerinin mekanda genellikle gün içerisinde, bu etkinliklerde vakit geçirmeyi sevdiğini belirtmeliyim.

Szimpla Kert’i bir gece yarısı ilk kez ziyaret ettiğimde, giriş bölümünde eğlence anlayışıma hiç uymayan bir müzik ve insan kitlesi ile karşılaşmış ve hayal kırıklığı yaşamıştım. Bu kitlenin arasından geçişimi, bahçe alanında farklı bir atmosfer ve müzikle karşılaşmamı, hayal kırıklığımın bir anda yok olmasını ve üst kata çıkan merdivenin beni nasıl cezbettiğini dün gibi hatırlıyorum. O günden bugüne, büyük yapının içerisindeki farklı barlardaki farklı içkiler ve farklı odalardaki farklı alanlar bana hep keyif veriyor. Ziyaret ettiğimizde nasıl bir ruh halinde olursak olalım, kendimize uygun bir içecek ve alan bulup keyifli vakit geçirmekte hiç zorlanmıyoruz. Üst katta, ön tarafta yer alan oda bizim favori yerimiz. İlk gördüğümüzde müzik seçkileriyle ve bununla uyumlu olarak duvara yansıttıkları ilginç videolarla bizi cezbeden bu oda, aynı zamanda yerel sanatçılara ev sahipliği yapan bir konsepte sahip.

Pazar sabahları Szimpla Kert’te Farmers’ Market kuruluyor ve burada tezgâh açan yerel satıcılar reçel, ekmek, sebze ve çeşitli soslar gibi birçok organik ürün satıyor. Üstelik alt katta bunlar olurken, mekanın üst katları da bir şeyler içmek ve keyifli vakit geçirmek için açık oluyor. Budapeşte’yi son ziyaretimizde, daha önce ziyaret etme fırsatı bulamadığımız pazarı ilk kez ziyaret ettik ve geceleri vakit geçirdiğimiz mekanda zaman içerisinde ziyaretçilerin katkılarıyla oluşmuş detayları keşfettik. Atıştırmalık bir şeyler aldık, güzel bir havada, mekanın odalarını uzun uzun dolaştık, fotoğrafladık. Çıkarken de giriş kısmında yer alan, akşamları kapalı olduğu için fark edilmeyen hediyelik eşya dükkanını ziyaret ettik.

Budapeşte’ye seyahat planı yapıyorsanız, birçok rehberde, eğlence yerlerinin başında Szimpla Kert ile karşılaşma ihtimaliniz oldukça yüksek. Ancak mekan, en ünlü olanları da dahil birçoğunda yalnızca bar olarak öne çıkarılıyor. Bu yüzden, Szimpla’yı daha iyi tanımak, yarattığı kültürü ve yerel insanların mekanla ilişkisini anlamak için gündüz de ziyaret etmenizi tavsiye ederim. Hiçbir etkinliğin olmadığı bir günde bile içecek bir şeyler alıp, kendinize uygun ilginç bir köşeye kurulup keyifli vakit geçireceğinize eminim. Sinema gösterimleri ve çiftçi pazarları gibi etkinliklere dair bilgiler güncel bilgiler içinse Szimpla Kert’in web sitesine ve sosyal medya hesaplarına göz atabilirsiniz.