Bilmezsiniz Aşk Nedir, Amerikan edebiyatının ünlü isimlerinden Raymond Carver‘ın şiirlerinden oluşan bir seçki. Cevat Çapan tarafından çevrilen ve derlenen şiirlerinden oluşan bu kitapta, daha çok hikayeleriyle bilinen yazarın, şairliğinin gücüne tanık oluyoruz. Bu tanıklık, hikayelerini de daha iyi anlamımızı sağlaması açısından da önem taşıyor. Carver’ın hikaye anlatımındaki gücünün, yalın ve az sözcükle çok şey anlatabildiği şairliğinden geldiğini anlıyoruz. Örnek aldığı Çehov ve hocası John Gardner gibi, gereksiz sözcükler kullanmıyor. Basit insanların her gün yaşadığı anları hem ustalıkla anlatıyor hem de bu anların her birinin kendi başına ne kadar değerli olduğunu hissettiriyor. Carver’ın şiirlerini okumak, okuduğunuz ana bile çok daha farklı bakmanızı sağlıyor.
Raymond Carver’ın hayatı, keskin bir bıçak kullanılmış gibi, pürüzsüzce ikiye ayrılıyor. Ömrünün ilk bölümünde 19 yaşında evlenmiş ve erken yaşta iki çocuğa sahip olmuş bir adam var. Bir yandan geçim sıkıntısı sebebiyle birçok farklı işte çalışırken, diğer yandan yazıya yönelmeye çalışıyor. Şiir ve kısa öykü yazması da tam olarak kendisine zaman ayıramadığı bu zor dönemden kaynaklanıyor. Başına oturduğunda yazıp bitirebileceği şeyler tercih etmiş. Bu dönemde alkole kendisini fazlaca kaptırıyor ve defalarca hastaneye kaldırılacak kadar alkolik oluyor. Tedavi olması ve yalnızca çocukları için sürdürdüğü evliliğini sonlandırması onun hayatının ikinci bölümünü başlatıyor. Kendisi gibi şair olan başka bir kadınla tanışıyor. Akciğer kanserinden öldüğü 50 yaşına dek Tess Gallagher ile mutlu bir yaşam sürüyor. Bu dönemde artık eğitim alan bir öğrenci olmaktan çıkıp, eğitim verene bir yazar oluyor. Ekonomik refahı artıyor ve bu sayede yazmaya daha çok vakit ayırıyor.
Bilmezsiniz Aşk Nedir: Raymond Carver’ın İkinci Baharından Seçmeler
1983 yılında yayınlanan Fires isimli şiir kitabı, Carver’ın bu iki döneminin edebi kariyerindeki miladına karşılık geliyor diyebilirim. Adam Yayınları 1990 yılında bu kitabı Amerika Birleşik Devletleri’nde basıldığı haliyle, Zafer Aracakök‘ün çevirisiyle yayınladı. Carver’ın bazı deneme ve öykülerinin de eklendiği bu baskı, uzun bir süre boyunca yazarın dilimizdeki tek ve en önemli yapıtıydı.
Ateşler‘in bir bölümü eski, bir bölümü ise yeni Carver şiirlerinden oluşuyor. Cevat Çapan da, Bilmezsiniz Aşk Nedir için bu kitabı milat almış. Ancak kendisi, Ateşler’in Carver’ın daha çok ilk dönem şiirlerinden oluştuğunu belirtiyor. Seçkide, Ateşler’in dışında Carver’ın son on yılında yayınladığı üç kitabından şiirler yer alıyor. Bu yönüyle, Carver’ın dilimizdeki tek şiir kitabı olduğunu söyleyebiliriz. Karşımızda, yeni hayatından dönüp geçmişe bakan ve yüzleşen bir adam var. Anlayan, kabul eden, barışan ve tüm bunları okuyucusuna hissettiren bir adam… Mutlu ve umutu bir adam.
Bu sabah erkenden kalktım ve yatağımdan bakınca,
Acı, Bilmezsiniz Aşk Nedir, Raymond Carver, s53.
taa uzakta, Boğaz’ın çırpıntılı sularında
ilerleyen bir tekne gördüm,
durmadan ilerleyen bir ışık. Perugia’da
dağlara çıkıp ölen karısının adını haykıran
arkadaşımı hatırladım. O öldükten çok sonra bile
basit yemek masasına karısı için de
bir tabak koyan. Ve karısı temiz hava alsın diye
pencereleri açan. Bütün bu gösterişi utanç verici
bulurdum ben. Öbür arkadaşları da öyle.
Bunu hiç anlayamamıştım.
Bu sabaha kadar.
Ayrıca belirtmek istiyorum ki, 2011 yılında Can Yayınları tarafından yayınlanan bu kitabın benim için ayrı bir özelliği de var. Carver kitaplarında, sevdiği yazarların bazı şiirlerine de yer vermiş. Bu sayede, bu kitap benim Czeslaw Milosz ile tanışmama vesile olmuştu. Milosz’un yıllar önce burada paylaştığım Bağış isimli harika şiirini ilk kez bu kitapta okumuştum. En sevdiğim şiirlerden biridir.