John Berger‘in 2009 yılında yayımlanan kitabı Hayvanlara Niçin Bakarız, yazarın 1917-2001 yılları arasında yazdığı yedi denemesini, bir şiirini, bir çizimini ve bir anısını bir araya topladığı kitabıdır. Son bölümdeki bir anı hariç, metinlerin genel teması, hayvanların marjinalleştirilmesidir. Denemeler, hayvanlarla ilişkilerimize geniş bir zaman diliminde, çok çeşitli noktalardan temas eder. Bütünsel olarak bakıldığında, Berger’in ilk insanlardan günümüz toplumuna, hayvanlarla ilişkilerimizin evriminin değerlendirildiğini söyleyebiliriz.
Artık gittiklerine göre
Onlar En Son Gidenler, Hayvanlara Niçin Bakarız, John Berger, s108.
Onların dayanıklılığı bizim özlediğimiz.
Ağaçların nehirlerin, bulutların tersine
hayvanların gözleri vardı
bir süreklilikti
bakışları
Hayvanlara Niçin Bakarız’ın Baskılarına Dair
Kitaba ismini veren Hayvanlara Niçin Bakarız başlıklı deneme, ilk olarak 1980 yılında Berger’in About Looking isimli kitabı içerisinde yayınlandı. Dönemi için oldukça ilgi çekici olan bu denemeye, yıllar içerisinde birçok bilim insanı atıf yaptı. Denemenin, Penguin Great Ideas dizisi içerisinde yayınlanması fikriyle de bu kitap ortaya çıktı. Özgün adı Why Look at Animals olan kitap, 2009 yılında Penguin Books yayınevi tarafından yayınlandı.
Eser, Tudem Yayın Grubu’nun Türkçe yayın haklarını almasıyla, Cevat Çapan‘ın tarafından dilimize kazandırıldı. 2017 yılının Ekim ayında, Hayvanlara Niçin Bakarız ismiyle Delidolu Yayınları‘ndan ilk baskısını yaptı.
Hayvanlara Niçin Bakarız Üzerine Kısa Yorumum
John Berger, daha önce birçok kitabını okuduğum, sevdiğim bir düşünür ve yazar. Fırsat buldukça tüm kitaplarını okumayı düşünüyorum. Hayvanlara Niçin Bakarız, ismi sebebiyle ilgimi çeken ve listemde ön sıralara aldığım bir kitabıydı. Kitap siparişlerimin arasına katarak temin etmemin ardından, elime geçen ilk fırsatta büyük bir iştahla okumaya başladım. Okurken etrafımda gezinen iki kedimin de kitaba ilgi duymamda, hızlıca temin etmemde ve hemen okumamda tam etkisi olduğunu söylemeliyim. Bu ilgi ve iştaha karşın, ilk bölümden itibaren kitapta umduğumu bulamadım. Dahası, bulduğumun da maalesef ki yeterli nitelikte olduğunu düşünmüyorum.
Kitabın isminden dolayı beklentim, Berger’in evcil hayvanlarla ilişkilerimizi sorguladığı ve değerlendirdiği denemeler bulmaktı. Buna karşın, Berger’in hayvanlara değindiği çok farklı denemelerinin bir araya getirildiği bir eser olduğunu fark ettim. Denemelerin sıralamasıyla her ne kadar insan hayvan ilişkilerinin evrimini işliyor görünse de, bunu da oldukça yetersiz buldum. Aslında tüm kitabın, ismini aldığı tek bir denemenin etrafına inşa edilmeye çalışıldığını düşünüyorum. Diğer denemeler Hayvanlara Niçin Bakarız seviyesinde olmadığı için, dağınık birçok noktaya temasla, kitap yüzeysel kalıyor. Ayrıca, Berger geçmişin gücüyle günümüzü değerlendirmeye çalışırken, bugünün kendi içerisindeki etkisini fazlasıyla ıskalamış. Son olarak değinmeliyim ki, kitabın son bölümünde, Berger’in Ernst Fischer’in ölümüne dair bir anısı vardı. Bu anının da kitabın ismiyle ve sunduğu temayla hiçbir ilgisi bulunmuyor. Kitabın birbirine yakın seçkilerden oluşmadığını anlayabileceğimiz somut bir detay diyebilirim. Puanım: 2/5