Sardinya Kraliyet Ordusu’nda subay olan Xavier de Maistre, 1794 yılında Patono de Meiran isimli başka bir subay ile düello yapar. Bu ordudaki bir yoldaşıyla yaptığı ikinci düellodur. İlk düelloda uyarılan De Maistre, bu kez ceza alır. Cezası, Torino kalesindeki odasında 42 günlük ev hapsidir. Bu cezaya karşın De Maistre, pişman değildir. 42 günlük bu ev hapsini odasında özgürce seyahat edebileceği bir fırsat olarak görür. Kendisini hapsedenlere özgürlüğünü göstermek istercesine de, Odamda Yolculuk (Voyage autour de ma chambre) isimli ilk kitabını kaleme alır.
Gerçekten de, herkesten gizlenerek çekilebileceği küçücük bir odası bile olamayacak kadar bahtsız, terk edilmiş olabilir mi insan? İşte, yolculuğun bütün hazırlığı bundan ibaret.
Odamda Yolculuk, Xavier de Maistre, s6.
De Maistre’nin odasının çevresi yalnızca otuz altı adımdır. Ama onun yolculuğu bundan çok daha uzun sürer; çünkü odasını herhangi bir kurala bağlı kalmadan, çoğu zaman çaprazlama yol alarak kat edecektir. Yolculuğuna koltuğundan başlar. Koltuğa daha önce hiç bakılmamış bir gözle bakar, okuyucuya birçok özelliğini yansıtır. En önemlisi de güzel anlara katkısına dem vurur. Ardından yatağına geçer. Çarşafın renklerinden, rüyalarına katkısına kadar ona övgüler düzer. Yatağının kendisine sunduğu rüyaları yansıtmak için midir bilinmez, yatak ziyaretinde odasındaki yolculuğa ara verir. Farklı birçok konudan, anılarından ve olaylardan söz eder. Bu noktada yolculuk amacından epeyce sarkar. Kitap, bir anda yeniden yolculuğuna dönene kadar değişik bir noktaya yönelir…
Kitabın içeriği ve dili bir tartışmadır ancak ortada metinden bağımsız bir fikir vardır. De Maistre, odasında yolculuk yapma fikriyle edebiyat dünyasında büyük bir ışık yakmıştır. Herkese, kendisinin yaptığı gibi, odasında seyahat etmeyi önerir. Aslında önerdiği şey, gözümüzün önünde olanlara hiç bakmadığımız şekilde bakmamız gerektiğidir. Uzun seyahatlere çıkmadan da, elimizdekilerin farkındalığına vararak mutlu olabileceğimizdir. Bu fikir, tıpkı abisinin fikirleri gibi, yalnızca çağında değil, çağının çok ilerisinde de birçok zihni aydınlatacaktır.
Odamda Yolculuk: Baskılar ve Diğer Şeyler
Xavier De Maistre’nin 1794’te kaleme aldığı Odamda Seyahat’i, abisi Joseph de Maistre bir yıl sonra kendisinden habersiz bir şekilde yayınladı. Bundan kısa bir süre sonra da De Maistre odasında yeni bir yolcuğu kaleme almaya karar verdi. İkinci kitabı Expédition nocturne autour de ma chambre‘de (Odamda Gece Seyahati) penceresinden dışarıdaki dünyaya bakışını yansıttı. Geceleyin gördüğü ayı ve diğer güzellikleri anlattı.
Özgün adı Voyage autour de ma chambre olan Odamda Yolculuk’u dilimize ilk kez, 1944 yılında Sitare Sevin‘in çevirisiyle Milli Eğitim Bakanlığı kazandırdı. Bu baskıda kitabın ismi Odamda Seyahat olarak tercih edildiğini görüyoruz. Bu ismin, özgün adına daha uygun bir çeviri olduğunu düşünüyorum. 2018 yılında Kırmızı Kedi Yayınevi, kitabı Işık Ergüden‘in çevrisiyle Odamda Yolculuk olarak yayımladı. Ergüden’in çevirisini 2019 yılında Sel Yayıncılık da kullanarak baskı yaptı.
De Maistre’nin gece seyahatini anlattığı ikinci kitabı ülkemizde tek olarak basılmadı. 2010 yılında İletişim Yayınları, Ceylan Gürman Şahinkaya‘nın çevirisiyle her iki kitabı da içeren bir basım yaptı. Bu baskıda kitaplar için Odamda Seyahat ve Odamda Gece Seferi isimleri tercih edildi. Her iki kitabı da okumak isteyenler, Alain de Botton’un önsözüyle sunulan bu baskıyı da tercih edebilir.
Odamda Yolculuk – Kısa Yorumum
Odamda Yolculuk’u ilk kez 2016 yılında okumuştum. Kitabın ününün yanı sıra, ismi ve özgün konusu bende büyük merak uyandırmıştı. İlk birkaç bölümde ilgi çekici bir başlangıç yaptığını ancak geri kalanını çok zor okuduğumu hatırlıyorum. 2021 yılında okuduğum Alain de Botton’un Seyahat Sanatı isimli kitabı içerisinde, De Maistre’nin bu kitapla ortaya koyduğu seyahat yaklaşımına değindi bir bölüm vardı. Bu bölüm farklı bir yönden bakabileceğimi düşündürdüğü için Odamda Yolculuk’u yeniden elime aldım. Aradan yıllar geçtiğinden, içeriğini çok fazla hatırlamadığım kitabı bu kez sevebileceğimi düşündüm. Bu düşünceme karşın maalesef ki sonuç değişmedi. De Maistre’nin büyük bir beklenti uyandırarak başladığı bu kısa kitap, bir süre sonra oldukça sıkıcı bir hal alıyor. Oda içerisindeki seyahat, yerini De Maistre’nin köpeği, hizmetçisi ve sevgilisi ile ilgili anlatımlarına bırakıyor. Sonunda yeniden konuya dönmeyi başarsa da, bütünsel olarak okuması oldukça zor ve sıkıcı bir metin. Bu nedenle, özel bir ilgi duymuyorsanız, okumak için önermeyeceğim bir kitap diyebilirim. Puanım: 1,5/5