Bize Göre ve Bir Seyahatin Notları, Ahmet Haşim’in daha önce İkdam Gazetesi’nde yayımlanan 58 denemesini bir araya getirerek 1928 tarihli yayımladığı kitabıdır. Seçtiği küçük olayları ya da nesneleri, yalın kelimelerle, basit cümleler kurarak anlatır. Bir Seyahatin Notları olarak adlandırdığı son 17 denemesi, yazarın 1928 yılında tedavi amacıyla gittiği Paris seyahatinde yaşadıklarına dairdir. İlk düzyazı kitabı olan bu denemeler, karakter yönünden şiirlerinden oldukça farklıdır. Şiirlerinin süslü ve arapça-farsça kelimelerle dolu dili bu metinlerinde yoktur. Yine de bazı denemelerinde şiirselliğe yakın bir akıcılık vardır.
Denemelerinin her biri, üzerine bir şair titizliğiyle düşünüldüğü açık, okuyucuyu düşündüren ve bazen de yön gösteren metinlerdir. Ahmet Haşim’in, kitap için kaleme aldığı başlangıç yazısında dile getirdiği “sütunlarından fikir’in bütün şekillerini süpürüp attılar” görüşü de, denemelerini düşünerek yazdığının bir işaretidir. Ona göre, gazeteleri artık yiyecek-içecek reklamları ve resimler kaplamıştır. Gazete okuyucularına müşteri ismi verilmesi daha doğrudur. Bu yüzden, düşünerek yazdıklarını gerçek okuyucuya kitap olarak bir arada ulaştırmayı tercih etmiştir.
Gazi: Ahmet Haşim, İlk Kez Gördüğü Atatürk’ü Anlatıyor
Kitabın “Gazi” başlıklı ilk denemesini, oldukça dikkat çekici buldum. Harf Devrimi sırasında, Ağustos 1928’de, Dolmabahçe Sarayı’nda yapılan çalışmalara dönemin bütün aydınları katıldı. Ahmet Haşim de yeni harfler üzerine gerçekleşen 29 Ağustos tarihli son toplantıya davetliydi. Mustafa Kemal’i ilk kez orada gördü. Bir hafta sonra, 6 Eylül 1928 tarihli İkdam Gazetesi’nin ilk sayfasında, Haşim’in bu ilk görüşe dair yazdıkları vardı. Kitabının ilk denemesi olarak da bu nesrini tercih etmiş. Atatürk üzerine okuduğum en güzel anlatımlardan biri olan bu metinden, birkaç cümlelik aşağıdaki paragrafı en beğendim bölüm oldu.
Altı yüz senelik bir devri bir anda ihtiyarlatan adamın çehresi, eski ilahlarınki gibi, iğrenç yaşın hiçbir izini taşımıyor. Alevden coşkun bir nehir halinde köhne tarihin bütün enkazını süpüren ve yeni bir âlemin meydana gelmesine yol açan fikirler kaynağı baş, bir yanardağ zirvesi gibi, taşıdığı ateşe kayıtsız, mavi sema altında sessiz ve gülümseyerek duruyor!
Bize Göre ve Bir Seyahatin Notları, Ahmet Haşim, Gazi, s4.
Baskıya Dair
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları‘nın, 2018 yılında hayata geçirdiği Türk Edebiyatı Klasikleri Dizisi, edebiyatımızın klasik eserlerini günümüz Türkçesine uyarlayarak okuyucularına sunuyor. Bize Göre ve Bir Seyahatin Notları, dizinin 24. kitabı olarak 2019 yılının Eylül ayında yayımlandı. Ahmet Haşim’in dizide yayımlanan bu ilk kitabını, 2020 yılının Nisan ayında yayımlanan Gurebahane-i Laklakhan izledi. Her iki eserin de günümüz Türkçesine uyarlaması Timur Aydın tarafından yapıldı.
Kitap Üzerine Kısa Yorumum
Deneme, en sevdiğim yazın türüdür. Kitabın içeriğine aşık tutan sunuş metni ve düşündürücü başlangıcı, beğeneceğim denemeler okuyacağıma dair sinyaller verdi. Yukarıda açıkladığım Gazi başlıklı metinle beraber kitap, Cumhuriyet’in ilk yıllarından tatlı esintiler gibi başladı. Ardından neredeyse her bir denemede okuyucuyu kibarca düşüncelere sevk etmeyi başaran bir yazarla karşılaştım. Dili akıp gidiyor ve anlatımları birçok kez yeniden okuma hevesi uyandırıyor. Edebi yönüyle bakarsam, edebiyatımızın bu güne kadar okuduğum en iyi denemeleri olduğunu söyleyebilirim.
Denemelerin beğenmediğim yönü, Haşim’in çeşitli konulara dair gerici bulduğum bazı düşünceleriydi. Cumhuriyet esintileriyle başladığını düşündüğüm görüşleri, bazı yerlerde bunun tam aksi istikameti işaret ediyordu. Çok fazla olduklarını söyleyemem ama özellikle kadınlara yönelik düşüncelerini çok sığ buldum. Bir de Paris’te seyahatine dair olan bazı denemelerinde, olan değil, olmasını istediği hayali ama başarısız diyaloglar yarattığını düşünüyorum.
Bize Göre, bazı şiirlerini okul yıllarımdan ezbere bildiğim Ahmet Haşim’in okuduğum ilk kitabıydı. Bazı görüşlerine katılmasam, bazı denemelerini beğenmesem de, kitabı genel olarak oldukça beğendim. Deneme yazın türünü seviyorsanız, mutlaka okumanızı tavsiye ederim. Puanım: 3,5/5.