Agatha Christie tarafından 1935 yılında yayınlanan Cinayet Alfabesi, Hercule Poirot serisinin on üçüncü kitabıdır. Arka Sokaktaki Cinayet kitabında bulunan Ölü Adamın Aynası hikayesinin sonrasında ve Sessiz Tanık kitabının öncesinde geçer. Dedektif Poirot bu macerada, ABC isimli gizemli bir seri katilin izini sürer. Serinin bilinen karakterlerden Arthur Hastings ve Müfettiş Japp da ona yardımcı olur.
Konusu ve İşlenişi
Hikâye, Hercule Poirot’nun ABC imzalı aldığı ilk mektupla başlar. Dedektifle alay eden bir dille yazılan mektup, dikkatini Haziran ayının 21’inde gerçekleşecek bir olaya çeker. İlk cinayet de bu tarihte gerçekleşir. Ardından yeni mektuplar ve yeni cinayetler gelmeye devam eder. Hercule Poirot, dostlarının ve kurbanların yakınlarının yardımıyla ABC isimli gizemli katilin izini sürer…
Kitabın en ilginç yanı, yazarın hem birinci hem de üçüncü şahıs anlatımının bir arada kullanmasıdır. Daha önce 1924 yılında yayımladığı Kahverengi Elbiseli Adam isimli romanında deneysel olarak kullandığı bu anlatımın, çok daha başarılı bir biçimini içerir. [1] Cinayet bölümlerinde üçüncü şahıs anlatımını kullanır. Katilin izinin sürüldüğü maceranın anlatıcısı ise Poirot’nun sadık dostu Arthur Hastings’tir.
“Örneğin dört kişi oyun oynarlar. Beşinci adam şöminenin önünde oturur. Ve sonra onu ölü bulurlar. Katil oyun oynayan dört kişiden hangisidir?”
Cinayet Alfabesi, Agatha Christie, s18.
Diğer Maceralara Yapılan Atıflar
Hikaye boyunca Poirot diğer maceralarına birçok atıf yapar. Bu atıflardan geleceğe yönelik olan, yazar tarafından özenle yerleştirilmiş bir tanesi oldukça dikkat çekicidir. Üçüncü bölümde geçen, dört kişinin oyun oynadığı bir cinayet fikri, yazarın Briç Masasında Cinayet isimli kitabı hakkında verdiği bir ipucudur. Bu kitabı da aynı yılın sonuna doğru yayımlanır. Diğer atıflardan en öne çıkanı ise ilk bölümde, Poirot’nun emeklilikten dönüşü üzerine sözleridir. Anlattığı olay, daha önce Roger Ackroyd Cinayeti kitabında geçmektedir.
Kısa Değerlendirmesi
Cinayet Alfabesi, anlatım tekniği, gizemi ve Poirot’yu zorlayan bir dava olması sebebiyle genel olarak başarılıdır. Poirot’nun kurbanların yakınlarından oluşturduğu birliği kullanımı ilginçtir. Bu yönüyle derin sorgulamanın ve derinlemesine düşünmenin önemini gösterir. Sherlock Holmes’ün Baker Sokağı Çetesi’ni kullanımına da biraz benzer. Kötü bir kitap değildir ama serinin genelinde çok daha iyi kitaplar vardır. Bu yüzden ortalarda konumlandırabiliriz diye düşünüyorum.
Cinayet Alfabesi’nin Baskıları
Kitap ilk olarak 1935 yılında İngiltere’de The ABC Murders adıyla çıktı. Hemen ardından da Amerika’da yayımlandı. Ülkemizde yazarın yayın haklarını elinde bulunduran Altın Kitaplar haricinde bir yayın evinden basılmadı. Araştırdım, ancak Altın Kitaplar’daki ilk baskısının tarihini bulamadım. Geçmişte doğru uzanan yolculukta 1971 yılına ait bir basımın kapağına ulaştım. Bu basımda ve şu andaki güncel basımlarında çevirmen olarak Gönül Suveren‘in imzası bulunuyor.