Kitapların içeriğinde geçen bazı coğrafyalara geziler planlıyor olmam sebebiyle Eski Dünya Seyahatnamesi ile beraber İlber Ortaylı Seyahatnamesi ilgimi çeken iki kitaptı. İlk olarak Eski Dünya Seyahatnamesi’ni okumaya başladım ve maalesef hiç ama hiç beğenmedim. Üzerine yazdığım yazıda açıkladığım üzere, maalesef bir gezi kitabı olmaktan ve edebi nitelikten çok uzak bir eserdi. Daha çok İlber Ortaylı’nın bir şehir hakkında bildiklerini kaleme alması gibiydi. Bu bilgilerin birçoğunun gezilerine dayanmıyor olduğu da çok açıktı. Üstüne, bir bilgi edinme deneyimi olarak değerlendirdiğinde bile, yazdıklarının bir bölümü bugün için geçerliliği olmayan şeylerdi. Kitap yayımlandığı tarih olan 2007’den çok daha geriye o günün gözüyle bakıyordu. Bu yüzden, İlber Ortaylı Seyahatnamesi’ne henüz o kitabı okurken başladım. Her ikisini beraber okudum diyebilirim.
Önce ilk kitabından bir bölüm okuyor ve ardından aynı ülkeyi/şehri ikinci kitaptan okuyordum. Amacım artık bir seyahatname okuma deneyimi değildi. Verdiği kültürel ve tarihsel bilgilerin dünü ve bugünü arasında bir karşılaştırma yapmayı amaçlıyordum; ancak kitaplar birinini o kadar taklit eden söylem ve aynı şeylerle doluydu ki, bu da pek mümkün olmadı. Osmanlı’yı Yeniden Keşfetmek Serisi içerisindeki kitaplarla aynı deneyimi yaşadım. Sürekli birbirini tekrar eden, biraz değişik bazı düşünceler ve cümleler… Bu yüzden maalesef, ilk kitap gibi ikinci kitap da beni hiç ama hiç tatmin etmedi. Her ikisi de bırakın bir seyahatname olmayı, bir kitap olmaktan çok uzak eserler. Maalesef, İlber Ortaylı yazmayı bilen birisi değil. Bunu artık kendime not alıp, altında kendi imzası olan bir başka eserini elime almamam gerekiyor. Sohbetlerini, konuşmalarını ya da röportajlarını dinlemek bir şeyler öğrenmek için daha güzel. Örneğin, gazeteci Yenal Birici’nin sorularını yanıtladığı Bir Ömür Nasıl Yaşanır?, sohbet tarzında, keyifli bir kitaptı.
Kısacası, hem Eski Dünya Seyahatnamesi hem de İlber Ortaylı Seyahatnamesi, okunmasını pek tavsiye etmeyeceğim iki kitap. Okumaya karar verirseniz de, bir seyahatname beklentisi içerisinde olmamanızı tavsiye ederim.